Kurt Barbé en zijn modellen. Deel 1 : de voorspellingen

U zal ongetwijfeld in talloze krantenartikels al de naam van professor Kurt Barbé tegengekomen zijn, het corona-orakel van de VUB. In dit eerste deel zullen we zijn voorspellingen bekijken en in het tweede deel zijn "model".

De eerste echte kennismaking van het grote publiek met de voorspellingen van Barbé was rond 14 maart, onder andere bij een artikel in Het Laagste Nieuws: Voorspellingen wiskundige griezelig accuraat: “Model voorspelde 895 positieve tests, voor morgen 1.151. Echt belangrijk om nu strikt de maatregelen op te volgen” 

Zijn voorspellingen worden als "griezelig accuraat" omschreven. Het aantal voorspellingen in het artikel is echter vrij schaars, zo doet hij bijvoorbeeld nog geen voorspellingen over ziekenhuisopnames en overlijdens. Wel wordt er een piek voorspeld rond 1 mei ergens van 45.000 gediagnoseerde besmettingen per dag (zie onderstaande grafiek). 

In werkelijkheid echter lag de piek ergens rond april op iets boven de 2.000 positieve tests per dag, zie onderstaande data van Sciensano. Weliswaar waren er zware problemen met de testcapaciteit in dit land, maar zelfs afgaande op de data van consultaties bij huisartsen, lijkt veel meer dan 11.000 gevallen per dag al weinig realistisch. Tot dusver de griezelige accuraatheid van een piek te voorspellen die twintig keer hoger en drie weken later ligt dan in werkelijkheid. 

Op 18 maart echter, kregen we bij Het Laagste Nieuws al een update van het orakel van de VUB dat hij het eerder bij een piek van 25.000 positieve testen per dag houdt ergens eind april. Nog steeds twee à drie weken later dan in werkelijkheid dus, alsook meer dan tien maal hoger dan het werkelijke aantal positieve tests. Zelfs in acht genomen dat de testcapaciteit beperkt was, is het waarschijnlijk nog twee maal te hoog. De pers stelt zich echter nog steeds geen kritische vragen betreffende de "griezelige accuraatheid" van de voorspellingen van ons orakel die met een factor twee dalen op vier dagen tijd zonder dat de data noemenswaardig veranderen.

De oplossing voor het raadsel van de snelle verandering van voorspelling, wordt gegeven in dit artikel in De Morgen. Blijkbaar had Kurt Barbé de Italiaanse situatie bekeken, daar een overschrijding van de IC capaciteit gezien en uitgerekend wat voor België een vergelijkbaar aantal zou zijn voor overschijding van de IC capaciteit: meer dan 23.750. Het moet hem op deze manier duidelijk geworden zijn dat 45.000 een absurde overschrijding van de Intensive Care capaciteit zou betekend hebben (te meer daar wij meer IC bedden hebben dan Italië, gecompenseerd voor het verschil in bevolkingsaantal). Bijgevolg de aanpassing van zijn eerdere voorspelling.

Tussen 18 maart en 14 april blijft het zowat een maand stil rond Barbé in de media. Op zijn Facebook profiel blijft hij echter zowat dagelijkse updates doen, dit wil zeggen de nieuw beschikbare datapunten toevoegen aan de bestaande grafiek om te tonen hoe goed zijn overeenkomst is. In de eerste week van april echter ontdek ik zijn Facebook pagina en word ik geblokkeerd door Barbé als ik opmerkingen maak over zijn nogal simplistische modellering en de nog simplistischere data van Sciensano die zo goed als onbruikbaar is. Hieronder vindt u een grafiek die op zijn Facebook pagina werd gepost rond 11 april ergens:

Mijn kritiek was gebaseerd op zijn nogal simplistische modellering (zie deel 2 later) dat hij overal een gausscurve door modelleert alsook op het concept van "actieve positieve besmettingen" dat u in bovenstaande grafiek ziet staan. Elk kruisje in die grafiek is immers gebaseerd op het aantal besmette personen - het aantal genezingen - het aantal overlijdens. Hiermee zijn meerdere problemen, de drie grootste, in volgorde van belangrijkheid:

1. Voor het aantal besmette personen baseerde Barbé zich bij gebrek aan betere data op de data van Sciensano voor het aantal positieve testen. Het aantal testen per dag lag toen echter op of onder de 5.000 per dag en het werkelijke aantal besmettingen was vele malen hoger dan het aantal positieve testen.
2. Het aantal genezingen werd en wordt totaal niet bijgehouden door Sciensano noch de overheid en dus is het aantal mensen dat ontslagen wordt uit de ziekenhuizen (een vrij problematisch cijfer dat wel bijgehouden wordt) een zware onderschatting van het aantal genezingen.
3. Het aantal overlijdens was en is zeer controversieel aangezien eerst er geen gegevens waren van de woonzorgcentra. Toen die wel beschikbaar waren, werden data van een week of twee ver plots met meerdere tientallen ineens gegooid bij de rest van de "overlijdens gerapporteerd in de laatste 24 uur".

Ik merkte bijgevolg op dat zijn model belachelijk simplistisch was en dat de grafiek van "actieve besmettingen" eens de epidemie voorbij was, nooit op nul zou komen. Dit resulteerde in een blokkering door Barbé op zijn Facebook profiel. Uiteindelijk heeft de tijd mij gelijk gegeven, hieronder is een grafiek van de verdere evolutie van het aantal "actieve besmettingen" naast de voorspellingen van Barbé. Zoals te zien valt, heeft de voorspelling van Barbé van actieve positieve besmettingen een griezelig irrelevante waarde indien de werkelijke data vergeleken worden met het voorspelde verloop. Garbage data in = garbage model out.

Aanschouw de "griezelig accurate" match van deze twee curves.

Dezelfde onzin voor actieve besmettingen, vindt u trouwens eveneens op Worldometer terug:

Volgens Worldometer zijn op 1 augustus 2020 nog 40.000+ mensen actief besmet. Onzin natuurlijk.

Op 14 april tenslotte krijgen we nogmaals een update in HLN van Kurt Barbé, dat "zijn model 4.059 sterfgevallen in de ziekenhuizen en 3.457 in de woonzorgcentra voorspelt". Het is om te beginnen al belachelijk dat hij dit tot op de eenheid voorspelt, aangezien de onnauwkeurigheid van zijn "model" al makkelijk meerdere honderden doden is. Verder had zijn modellering geen enkele toegevoegde waarde. Zoals we in deel 2 zullen zien, is zijn modellering gebaseerd op een best fit van een Gaussiaanse curve door bestaande meetpunten. Eén van de kenmerken van een gausscurve is dat die symmetrisch is rond de piek. Dit betekent dus dat als je het cumulatief aantal doden tot aan de piek telt en maal 2 doet, dat je eenzelfde "voorspelling" kan doen als professor Barbé zonder zijn "model" voor iets nodig te hebben. In werkelijkheid was de curve voor het aantal overlijdens eerder een skewed (=niet symmetrische) gaussian en lagen de cijfers een stuk hoger.

De meest recente "voorspelling" van professor Barbé is zijn apocalyptische doemscenario voor de beruchte "tweede golf" / het tweede rimpeltje dat op 22 juli in HLN verscheen. Hierbij voorspelt hij een nog hoger aantal hospitalisaties dan in de eerste golf, op basis "van een huidige R factor van 1.2064". Over deze grafiek kan men zich een aantal vragen stellen:

1. Wat is de rode lijn? Dit komt niet overeen met enig voorgaand model van Barbé met een eerste orde differentiaalvergelijking.
2. Wat is het model voor de zwarte lijn? Ook dit komt niet overeen met enig voorgaand model van Barbé met een eerste orde differentiaalvergelijking. Het lijkt wel weer op een gausscurve, vermoedelijk is die echter wel vermenigvuldigd met een factor (1+A*sin(B*t+C)) om het weekendeffect te modelleren van een lagere rapportage op zaterdag en zondag. Enige beschrijving wordt niet gegeven.
3. Op basis van welke data heeft hij die curve gefit / gemaakt? Van zijn bovenstaande modellen is een beschrijving beschikbaar en kan dit onafhankelijk gereproduceerd worden (dit zal in deel 2 blijken). 

Ik weet niet of Barbé elders meer detail geeft dat onafhankelijk onderzoek naar zijn modellering toelaat. Indien niet, is het crimineel misdadig om de bevolking hiermee angst aan te jagen en gezien hij naar verluidt zou zijn geselecteerd als raadgever van de Vlaamse regering, zijn de economische gevolgen mogelijks niet te overzien indien dergelijke zaken worden toegelaten en als wetenschappelijk worden gepresenteerd.

Hiermee is deel 1 afgesloten, in deel 2 zal bekeken worden hoe Barbé zijn modellering precies heeft gedaan voor alle bovenstaande grafieken behalve de laatste.